Эмоциялар мен эмоционалды интеллект

Эмоциялық интеллект

Эмоциялық интеллект — адамның сезімін және эмоцияларын түсіну қабілеті. Психологтарда «эмоционалды интеллект» терминінің жалпы қабылданған ұғымы жоқ. Заманауи ғалымдар эмоцияларды пайдалануды үйрену керек құрал деп есептейді. Эмоционалды-зиялы адамдар кез-келген жағдайда өзін қалай меңгеруге және өзгелермен қарым-қатынас орнатқанын біледі. Өз сезімдерін түсіну және басқару қабілеті көбінесе жұмыс пен жеке өмірдегі табысқа байланысты. Эмоциялық интеллект саласындағы зерттеулер көрсеткендей, адамдардың эмоцияларына барынша әсерлі және сезімтал болуы мүмкін.

Американдық психологтар П.Соловей мен Ж.Меер эмоционалды интеллектді әлеуметтік интеллекттің негізі ретінде қарастыруға шақырды. Олардың пікірінше, бұл екі интеллект өзара пікірлеседі. Олар әлеуметтік және жеке салаларға жалпы көңіл бөлінеді. Бірақ әлеуметтік интеллект әлеуметтік құбылыстарды түсінуге бағытталған және эмоционалды — олардың сезімдерін және басқа адамдардың сезімін түсіну үшін ерекшеленеді. Саловая ұсынған эмоционалдық зияткерлік құрылымы келесідей:

• эмоцияларды тану және білдіру;
• эмоционалды реттеу;
• Қабылданған эмоционалды ақпаратты ойлау мен белсенділікке қолдану.

Бұл ғылыми психологиядағы эмоционалды интеллекттің алғашқы және танымал үлгісі.

Көріп отырғанымыздай, эмоцияны тану қабілеті эмоциялық интеллекттің дамуы үшін қажетті негіз болып табылады.

Эмоциялық интеллектіні диагностикалау әдістері

Диагностиканың негізгі әдісі — тестілеу. Тренингтер мен эмоциялық интеллектіні дамыту бағдарламалары аясында бірнеше сынақ жасалды. Тест нәтижелері мынадай таразыларда беріледі:

• мінез-құлық;
• ынталандыру;
• білім;
• эмоциялық ену;
• эмоциялардың өрнегі;
• әлеуметтік түйсігі мен эмпатиясы.

РҒА Психология институты диагностиканың басқа әдісін жасады. Эмоционалдық ақыл-ойды жеке адамға және тұлғааралыққа бөлуге сәйкес келетін сауалнама құрылды. Тестілеудің нәтижесінде адам өздерінің және басқа адамдардың эмоцияларын түсіндіру қабілетін біледі.

Эмоциялық интеллект қалай дамытылады?

Эмоциялық интеллектіңізді дамыту үшін өзін-өзі қабылдау және өзін-өзі басқару дағдыларын дамыту қажет.

1. Өз-өзіңді дұрыс сезіну сізге эмоцияны түсінуге, оларды түсінуге, олардың пайда болу себептерін түсінуге мүмкіндік береді. Өз сезімдеріне жақсы білетін адамдар көбінесе көшбасшы бола алады, өйткені олар өз сезімдеріне сенім артып, қиын шешімдер қабылдай алады.
2. Өзін-өзі басқару — эмоциялық интеллекттің екінші негізгі компоненті. Бұл кез-келген жағдайда өзіңізді бақылап, эмоционалдық тепе-теңдікті сақтауға үйретеді, қорқыныш, ашу-ыза немесе алаңдаушылық ойлаудың анықтығына кедергі келтірмейді және соққыларға жол бермейді.
3. Сонымен қатар, әлеуметтік дамуы қажет құзыреттілік. Ол әлеуметтік сезімталдыққа және қарым-қатынасқа негізделген.
4. Әлеуметтік құзыреттілік — бұл өзгелерді түсіну, басқа адамдардың ойларымен және сезімдерін түсінуге қабілетті болу. Әлеуметтік сана — айналадағы адамдардың қажеттіліктерін анықтау және қанағаттандыру мүмкіндігін білдіреді.
5. Қатынастарды басқару сізге басқа адамдармен байланыс орнатуға және өзара әрекеттесуге мүмкіндік береді.

Бұл төрт компонент эмоциялық интеллектіні дамыту үшін негіз болып табылады. Оларды өздеріңе көтеру кез-келген қызметте табысқа жету және тиімділікке қол жеткізе алады.

Источник

Эмоция және эмоционалдық интеллект

Презентация қосу Эмоция және эмоционалдық
интеллект
Жоспар:
1.Эмоция туралы түсінік. Эмоцияның
физиологиялық механизмі.
2. Эмоцияның ішкі және сыртқы белгілері.
3. Эмоцияның түрлері: жоғарғы және
төменгі, жағымды және жағымсыз,
стеникалық және астеникалық.
4. Эмоционалдық интеллект ұғымы
Эмоция туралы түсінік

Эмоция — адамның түрлі
органикалық қажеттеріне
туып отыратын қысқа
ситуациялы көңіл күйі
адам қуанғаннан,
қамыққаннан көзіне жас
алса, не болмаса бір
нәрсеге мәз болып, күлсе,
мұндай жағдайдың ұзаққа
созылмайтыны белгілі.
Эмоция — латын сөзі — emovera қозу, толқу — деген
мағына береді. Қуаныш сезімі. И. П. Павлов, эмоция ми
қыртысында болатын жасушалардың күш-қуаты.
Сондықтан да эмоцияның белгілі түрде биологиялық және
әлеуметтік мәні бар. Эмоция ағзаның ішкі эндокринді
бездеріне байланысты болады.
Адреналин эмоцияны реттеуші фактордың бірі болып
есепелінеді. Ол бауырдағы гликогеннің ыдырауына әсерін
тигізеді.
Эмоциняның негізгі көрінісіне
келесілерді жатқызуға болады:

жест (сөйлеу кезінде қолды қозғалту),
мимика (бет бұлшық еттерінің қозғалуы),
пантомимика (барлық дененің қозғалуы),
тілдің эмоционалды компоненттері (дауыс
қаттылығы, тембр, сөйлеу кезіндегі
интонация),
вегетативті өзгерулер (бетінің қызаруы,
түссіздену, терлеу).
Эмоционалды уайымның
әсерінен адамның ағзасында
және мінезінде өзгерістер бола
ма?
Ия, әрине көп өзгерістер болады.

Кейде тіпті күштілігі сондай бір
психолог оны «вегетативті
дауыл» деп атаған.
Ол ішкі ағзалардың барлық
қызметі мен ағзаның өмірлік
көрсеткіштерінің бірден немесе
жылдам өзгеруінен көрінеді.
Өзгереді:
Жүрек соғысының жиілігі;
Қан айналым мен қан қысымы
(бозару, қызару)
Тыныс алу (тұншығу, демігу);
Бұлшық ет өзгерісі
(моториканың бұзылуы);
Ас қорыту және зәр шығару
(асқазан мен ішектердің
қозғалысы күшейуі);
қарашық реакциясы (тарылу
немесе кеңею
Қан құрамы (қанттың көп
мөлшерде болуы, адреналин,
холестерин және т.б.);
ішкі секреция (сілекей безі,
тері безі т.б.)
Эмоцияның ішкі белгілері

Эмоциялардың пайда болуында
гуморальді-эндокриндік
факторлардың да әсері мол. Мысалы,
эмоция кезінде гипофиз бен бүйрек
үсті безі гипоталамус әсерін
күшейтеді, сол себептен
адреналиннің бөлінуі көбейіп, жүрек
пен бұлшық еттердің қызметі арта
түседі. Қанда ми қызметі мен бұлшық
ет жиырылуына қажетті глюкоза
мөлшері көбейеді.
Қарапайым эмоцияларда адреналин
жылдам бөлінеді. Ұзаққа созылған
ұнамсыз эмоциялар кезінде қанда
адреналин жинақталып, күретамыр
қысымы жоғарлайды, тамыр
соғысы жиілейді. Сөйтіп, қан
тамырларының тарылуы жүректе
стенокардия, не миокард инфаркті
тудыруы мүмкін.
Эмоцияның түрлері
Жағымды, жағымсыз

Аффект, стресс, фрустрация
Жағымды не ұнамды эмоциялар – адамның
қажетіне орайлас, оның ішкі өмірінің шарықтап,
жан-жақты өсу шарттарының бірі болып
табылады. Мысалы, сүйіспеншілік, көңіл қоштық,
қуаныш.
Жағымсыз не ұнамсыз – белсенді әрекетке
азды-көпті нұқсан келтіретін сезімдер. Мысалы,
қорқыныш, қайғы, абыржу, налу, үрейлену,
үмітсіздену.
Физиологиялық механикасына
қарай :
Төменгі
эмоция – шөлдеу, ашығу,
жыныстық эмоциялар, олардың орталығы
мидың төменгі бөлігінде орналасқан
Жоғарғы эмоция – адамның ортада өзін-өзі
ұстай білу эмоциясы. Этика, эстетика,
мораль және т.б.
ІС-ӘРЕКЕТКЕ ЫҚПАЛ ЖАСАУ
ТҰРҒЫСЫНАН

Жауапкершілік
Уайым
Жолдастық
Енжарлық
Достық
Көңілсіздік
Айбаттылық
Аффект- қысқа уақыт
аралығында бұрқ етіп
көрінетін күшті эмоция.
Фрустрация
Қажеттіліктер мен тілектердің
қанағаттандырылмау
салдарынан болған эмоционалды
қалып. Мақсатқа жету жолында
немесе күрделі тапсырмаларды
орындауда қажеттілікті
қанағаттандыру қандайда бір
қиыншылыққа, кедергіге тап
болғанда туындайды.
Қазіргі таңда эмоциялық интеллект феноменін,
оның құрылымын, даму жолдарын одан әрі терең
зерттеу өзекті, себебі аталған құбылыс – тұлға
аралық өзара әрекеттесу үдерісінде адамдар
арасында туындайтын эмоциялық үрдістер мен
жай-күйлерді терең ұғыну арқылы адамдармен
қарым-қатынасты оңтайландыру мүмкіндігін
ашады. Сондықтан, эмоциялық интеллектіні тұлға
бойында дамытуды біртұтас қоғамда
психологиялық мәдениетті арттырудың маңызды
факторы ретінде қарастыруға болады.«Эмоциялық
интеллект» ұғымына әртүрлі көзқарастар
қалыптасқан.
1990 жылы Питер Салоуей «эмоциялық интеллект»
ұғымын алғаш анықтап, «Эмоциялық интеллект» атты
мақаласын жарыққа шығарды. Питер Салоуей және оның
авторласы Джон Майер эмоциялық интеллектіні
«эмоцияда көрінетін тұлға көріністерін қабылдау және
түсіну, интеллектуалды үрдістер негізінде эмоцияны
басқару» ретінде анықтайды.
Аталған ғалымдардың анықтауынша, эмоциялық
интеллект төрт бөлімнен тұрады:
1)өзінің және басқа адамның эмоциясын қабылдау немесе
сезіну қабілеті;
2)өз эмоциясын ақыл-ойға бағыттау;
3)эмоция көріністерін түсіну қабілеті;
4)эмоцияны басқара білу.
Эмоционалды интеллект диагностикасы зияткерліктің мінез-құлық
аспектісі адамның басқаларды қалай қабылдағанын сипаттайды (жарқын,
мейірімді, әдепті немесе ұстамды, салқын, ашуланбайтын, жалғыздықты
іздейтін), сондай-ақ мінез-құлық реакцияларында адамның эмоцияларын
басқара алу қабілеті. «Білім» факторы адамның эмоционалды «ақылды»
мінез-құлқы үшін қажетті білімін көрсетеді. Бұл білім әлеуметтік өзара
әрекеттестіктің негізгі ұстанымдарына, өзін-өзі реттеу дағдыларына,
әртүрлі эмоциялардың мінез-құлық көріністеріне, сол басқа сезімдердің
көрінісі қолайлы жағдайларға қатысты болуы мүмкін. «Өзіне эмоционалды
ену» дегеніміз сезімді тану және атау қабілеттілігін білдіреді (яғни бұл
сезімнің физиологиялық жай-күйін түсіну ғана емес, сонымен бірге оны
тану және атау), сонымен қатар жеке мінез-құлқының себептерін білу.
Авторлар «Мотивация» факторын әдеттегідей жақсы түсінеді:
респонденттің өз іс-әрекетін және өзін-өзі тәрбиелеуге деген ішкі уәжі,
мақсатына жетуде табандылығы бар. Келесі фактор адамның эмоцияларын
жеткілікті түрде білдіруге және басқаруға, сондай-ақ басқа адамдардың
сезімдеріне бара-бар жауап беру қабілетіне жауап береді. «Эмпатия және
әлеуметтік түйсік» бұрынғыдан өзгешеленеді, ол адамның басқалардың іс-
қимылының себептерін жеткілікті түрде түсіне алатындығына баса назар
аударады.
Эмоционалды интеллект
диагностикасын зерттеушілер
эмоционалды интеллект құрылымын
анықтағаннан кейін, оны қалай
өлшеуге болатындығы туралы
сұраққа жауап іздеді. Көпшіліктің
жауабы айқын: егер біз ақылмен
ұқсастық алсақ, онда адамның
эмоционалды «ақылды» екенін
көрсететін белгілі бір коэффициент
қажет. Әрине, бұл мақсатқа тестілеу
әдісі арқылы қол жеткізіледі.
«Эмоцияны басқару» — бұл үйде де,
басқаларда да сезімдер мен көңіл-
күйді басқару мүмкіндігі.
Майер-Саловей-Карузо эмоционалды интеллектік диагностика тестінің бір
түрін жасады. Бұл Питер Салоу мен Джон Майердің эмоционалды
интеллектінің «алғашқы ізашарлары» теориясының негізінде болды. Тест
141 сұрақтан тұрады, олар тақырыпты екі бағыт бойынша бағалайды
(«Тәжірибелі» және «Стратегиялық») және төрт шкала. Алғашқы
«Эмоцияны тану» — бұл тестілеуші ​адамның өзінің де,
айналасындағылардың да сезімдерін қабылдау және бөлу қабілеттілігін
көрсетеді. Екінші масштабтың атауын «Ойлауды жеңілдету» деп аударуға
болады. Егер сіз сұрақтардың мысалдарына жүгінетін болсақ, оның
мағынасы айқын болады: «серіктесіңіздің ата-анасымен кездескенде қандай
сезім ең қолайлы болады?».
Яғни, сұрақтардыңосы тобында рефлексияға,
тестілеуші ​тұлғаның қандай жағдайда осы
сезімнің неғұрлым орынды болатынын көрсетуді
түсіну қабілеті (демонстрация, оны сезінудің
қажеті жоқ).Үшінші және төртінші таразылар
мұндай сынақтар үшін дәстүрлі.
«Эмоцияны түсіну» күрделі эмоциялар мен
«эмоциялар тізбегін» (эмоциялар бір-бірінен
қалай ауысатынын) түсіну қабілеті ретінде
түсіндіріледі.
Сегіз түсті Люшер əдістемесі- эмоционалды интеллектік диагностиканың танымал
әдісінің бірі
https://onlinetestpad.com/ru/test/895-vosmicvetovoj-test-lyushera
Люшер тестісінің екі түрлі нұсқауы бар. Толық зерттеуге арналған 73 түрлі-
түсті кесте жəне 8 түсті қысқа тест түрі. Зерттеу келесі кезеңдер бойынша жүзеге
асады:
Зерттелушіге берілген түстерден дəл сол кезеңде өзіне
ұнайтын түстерді таңдатады. Зерттелуші алдына түстерді алдына қойғанда ашы
қ бір түсті фонды алған дұрыс. Бөлмеге жарық біркелкі түсуі керек. Түстердің ара
сы 2 сантиметр болуы
керек Таңдалған түс қатардан алынады, не болмаса төмен қаратылып қойылады.
Түстердің
реттік саны солдан оңға қарай бағытталады. Олардың реттік саны төмендегідей:

1-Қою көк. 2-Жасыл. 3-Қызғылт. 4-Сары. 5-Күлгін. 6-Қоңыр. 7-Қара. 0-Сұр.
Бірінші таңдалған түс негізгі əрекеттену əдісі, ал екіншісі зерттелушінің мақсатын к
өрсетеді. Жайқалаған түстер (3,4) “Х” белгісімен белгіленіп, ақиқаттардаға заттарды
ң орналасуын жəне осы жағдайдағы əрекет белгісін білдіреді. Бижай түстер (5,6) “=
” белгісімен белгіленіп,
қолданылмаған күшпен жеке тұлғаның əрекетсіз қасиеттерін көрсетеді. Жағымсы
з түстер
(7,8) белгісіменбелгіленіп жауапсыз қалған қажеттіліктерді көрсетеді. Түстер негізг
і (қою көк, жасыл, қызғылт, сары) жəне қосымша ( қара, сұр, аралас, күлгін, қ
оңыр) түстер болып

Источник

Эмоционалды интеллект — басқалармен өзара әрекеттесудің табысты кілті

Қарым-қатынас орнату құпиялары

Эмоционалды интеллект ниетті іс-әрекетке айналдыру, саналы шешімдер қабылдау, тиімді байланыстар орнату үшін қажет. Қазіргі әлемде өзімізбен және өзгелермен тіл табысу қиындап бара жатқанын көбіміз білеміз. Сондықтан, басқалармен табысты өзара әрекеттесу эмоционалды интеллектке тікелей байланысты екенін түсіну маңызды.

Эмоционалды интеллект дегеніміз не?

Эмоционалды интеллект (EQ) – бұл өзіңіздің эмоцияларыңызды позитивті түрде анықтау, пайдалану, түсіну және басқару қабілеті, мысалы, стрессті жеңілдету, қиындықтарды жеңу және жанжалды басу. Сондай-ақ, бұл қабілет басқа адамдардың эмоционалды күйін тануға мүмкіндік береді. Эмоционалды интеллектті зерттеу мен оны іс жүзінде қолдану арасында үлкен айырмашылық бар. Сіз белгілі бір қадам жасауыңыз керек екенін түсінуіңіз мүмкін, бірақ бұл сіз оларды жасайсыз дегенді білдірмейді, әсіресе стресс жағдайында. Мінез-құлық әдеттеріңізді өзгерту үшін сіз күйзелісті қалай жеңуге болатындығын білуіңіз керек.

Эмоционалды интеллект әдетте бес компоненттен тұрады:

1. Өзін-өзі тану. Сіз өзіңіздің эмоцияларыңызды түсінуге тырысасыз және олардың сіздің ойларыңыз бен мінез-құлқыңызға қалай әсер ететінін анықтайсыз. Егер өзіңіздің мықты және әлсіз жақтарыңызды білсеңіз, өзіңізге деген сенімділік артады.
2. Өзін-өзі бақылау. Өзіңізді бақылау арқылы импульсивті сезімдерді, қарым-қатынастағы эмоцияларыңызды басқаруға бейімделесіз.
3. Жанашырлық. Осы арқылы адамдармен жақсы арақатынаста болуды үйренесіз, оларға көмек қолын созасыз.
4. Мотивация. Өз мақсатыңызды елестету арқылы арманыңызға жету жолындағы әрбір қадамды нық басасыз.
5. Әлеуметтік дағдылар. Сіз басқа адамдардың эмоцияларын, қажеттіліктері мен мәселелерін түсіне аласыз, қоғамда өзіңізді жайлы сезінесіз және ұжым ішіндегі жанжалдарды шеше аласыз.

Неліктен эмоционалды интеллект өте маңызды?

Тұлғаның керемет академиялық білімі болғанымен, жұмыста да, жеке кәсібінде де әлеуметтік тұрғыдан қабілетсіз болуы мүмкін. Жоғары IQ ешқашан сәтті нәтижеге кепіл бермейді. Тандемде IQ және EQ бір-бірін күшейтеді.

Осылайша, эмоционалды интеллект мыналарға әсер етеді:

• Мектептегі үлгерім және жұмыстағы өнімділік. Эмоционалды интеллект сізге жұмыс орнындағы күрделі әлеуметтік қатынастарды бағдарлауға, көшбасшы болуға, сондай-ақ мансапта жетістіктерге жетуге көмектеседі. Көптеген компаниялар үміткерлердің эмоционалды интеллектісін сұхбат кезінде бағалайды, оны кәсіби құзыреттіліктен кем емес сипаттама деп санайды.
• Денсаулық. Егер сіз эмоцияларыңызды басқара алмасаңыз, онда сіз стрессті басқара алмайсыз. Бұл денсаулықтың күрделі мәселелеріне әкелуі мүмкін. Бақыланбайтын стресс қан қысымын көтереді, иммундық жүйені басады, инфаркт қаупін арттырады, бедеулікке ықпал етеді және қартаюды жеделдетеді.
• Психикалық жағдай. Бақыланбайтын эмоциялар мен стресс психикалық денсаулыққа әсер етеді, бұл сізді мазасыздық пен депрессияға әкеп соқтырады. Егер сіз өзіңіздің эмоцияларыңызды басқара алмасаңыз, сіз тұрақты қарым-қатынас орната алмайсыз. Нәтижесінде, жалғыздыққа тап боласыз.

Эмоционалды интеллектті қалыптастыруға не көмектеседі?

1. Өзін-өзі тану
   Сіздің ашу-ызаңызды, қайғыңызды, қорқыныш пен қуанышты қабылдау қабілетіңізге өмірлік тәжірибеңіз тікелей әсер етеді.Өзіңізге бірнеше сұрақ қойыңыз:-Эмоциялар асқазан, тамақ немесе кеуде жүйесіне физикалық әсерін тигізе ме?
   -Мимикаңызда айқын көрінетін сезімдерді бастан кешірдіңіз бе?
   -Басқалардың және өзіңіздің назарыңызды толық аударатын күй кешіп көрдіңіз бе?
   -Шешім қабылдағанда эмоцияларыңызды басқара аласыз ба?

Сұрақтарға жауап беру арқылы эмоцияңызды басқару деңгейін анықтаңыз. Өзіңізді тануға бір қадам жақындататын әдіс-тәсілдер:

-Зейінділікке баулу. Зейінді көбінесе буддизмде медитациямен байланыстырады, дегенмен, әлемдік діннің басым түрі оны дұға етумен жүзеге асырады. Бұл мазасыздықты жойып, мінезді тәрбиелейді, тыныштық күйін сыйлайды.-Күнделік жазыңыз. Әр күннің соңында сізге не болғанын, өзіңізді қалай сезінгеніңізді және қиындықтарды қалай шешкеніңізді жазыңыз. Мерзімді түрде қайта қарап, жағдайларды талдаңыз, қорытынды жасаңыз.

Өзін-өзі бақылау
Сезімдеріңізді мойындай білу – эмоционалды басқарудың алғашқы қадамы. Сіз өзіңіздің эмоцияларыңызды сындарлы шешімдер қабылдау және мінез-құлықты қалыптастыру үшін пайдалануыңыз керек. Стресспен күресуді үйреніңіз. Осылайша сіз сезімдер мен мінез-құлықты басқарып, қарым-қатынастарды реттей аласыз.

Жанашырлық
Сізге эмпат болуға көмектесетін бірнеше кеңесті қолданып көріңіз:
-Аз сөйле, көп тыңда. Бұл кез-келген шынайы эмпатикалық адам үшін алтын ереже. Сөйлеушінің ойына кедергі келтірмей, оған сөйлеуге мүмкіндік беріңіз.
-Өз ұстанымыңызға қайшы келетін керісінше пікірді қабылдаңыз. Адамды белгілі бір шешімге не итермелейтінін түсіну үшін оның орнында болу керек. Мүмкін, сіз оның орнында болсаңыз, дәл осылай жасар едіңіз.-«Мен білемін» мен «мен сені түсінемін» арасындағы айырмашылықты түсіну. Басқа адамдардың мәселелерін түсіне білу – бұл қарым-қатынастың сенімді және шынайы деңгейі.

Мотивация
Мотивация – эмоционалды интеллектің құрамдас бөлігі. Жақсы көңіл-күй – таптырмас мотивация. Қабілетімізді арттырып, жаңа жетістіктерге жетуге жағымды көңіл-күй тікелей әсер етеді. Эмоционалды интеллект – өзін және басқаларды түсіну және осы түсінік негізінде әрекет ете білу қабілеті.

Мен тырыстым → жетістікке жеттім → қуаныштымын → әрі қарай тырысамын
Әлеуметтік дағдылар
Әлеуметтік дағдылар-айналаңыздағы адамдар сізге үнемі жеткізуге тырысатын белгілерді түсіну қабілеті. Бұл сигналдар адамның басынан не кешіп жатқанын және ол үшін шынымен маңызды болып табылатын дүние туралы нақты түсінік береді.Әлеуметтік дағдыларды қалай дамытуға болады?

-Бір-біріңізге тиісінше уақыт бөліңіз, кейін, мәселеге қайта оралыңыз.
-Екі тарап та даудың не себепті болып жатқанын түсінуі керек. Оларға тиімді шешім ұсыныңыз. Қақтығыстарды шешу арқылы, әлеуметтік дағдыларды тиімді түрде дамыта аласыз. Алдын-ала адам темпераментін зерттеп алғаныңыз жөн.

Дайындаған: Алмаханова Айдана

Источник