Эмоционалды интеллектіні дамыту багдарламасын куру реферат

Эмоционалды интеллектіңізді дамыту бағдарламасы

Барлық EI компоненттерінің жоғары деңгейі біздің мансапты тиімді құруға және өз жұмысымыздан қанағат сезінуге көмектеседі. Өзімізге 30 минут уақыт бөліп, шағын тренинг ұйымдастырайық.

Сіздің жағдайыңызды бақылауды үйрену

Адам мақсатқа қайда бару керектігін анық көріп, айналада не болып жатқанын түсінгенде ғана жетеді. Өзінің эмоционалды әлемін білмейтін адам өмірді көзін жұмып өтеді.

Америкалық психолог және эмоцияны зерттейтін маман Пол Экманның айтуынша, бізде 7 негізгі эмоциялар бар: ашулану (ашу), қайғы (мұң), менсінбеу, жиіркену, қорқыныш, таңдану, қуаныш. Олар бір-бірімен араласады және болып жатқан жағдайға автоматты реакциялардың негізін құрайды. Сонымен қатар, біздің өмірімізде бірнеше эмоциялар (әдетте екеуі) басты болып келеді және қайсысы екені міндетті түрде қадағалап отыру керек.

1-жаттығу. Сіздің сезімдеріңізді қаншалықты түсінетініңізді білу үшін 3 сұраққа жауап беріңіз.

• Мен қазір қандай эмоцияны сезініп жатырмын?
• Дәл қазір бұл эмоция маған пайдалы ма?
• Күні бойы мен осы эмоцияны қаншалықты жиі бастан кешіремін?

Осы сұрақтарды оқып отырып, өзіңізде байқалған эмоцияларды ғана сипаттаңыз. Бұл жаттығу интроспекция процесін бастауға көмектеседі. Мұны әр түрлі жағдайда үнемі жасаңыз, уақыт өте келе сіз өз сезімдеріңізге мән беруге дағдыланасыз.

2-жаттығу. «Эмоциялар күнделігі». Күні бойы барлық эмоцияларыңызды және оларды тудырған оқиғаларды жазыңыз. Мақсат — өзіңізді жақсы түсіну. Көрнекілік үшін сіз фломастерлер арқылы эмоционалдардың түсін көрсете аласыз. Ал содан кейін өзіңізге алдына мақсат қойыныз — күлкілі смайликтер санын көбейту. Көптеген оқиғалардың өздері бейтарап болатындығын ұмытпаңыз. Ал эмоциялар біздің оларға деген реакциямыз ғана.

Кейде біздің эмоциялар цирктен қашқан жолбарысқа ұқсайды: ол басқарылмайды, сондықтан ол басқаларды қорқытып, жарақаттауы мүмкін (тіпті соның салдарынан зардап шегуі мүмкін). Өз реакцияларыңызды қалай басқаруға болады?

Қазіргі таңда, көптеген әдістер бар, мысалы — эмоцияны «дене арқылы» басқару. Бұл кез-келген жағдайда қолданылатын қызықты, ең бастысы тәсіл. Адамның денесі мен ақыл-ойы бір жүйеге кіреді, сондықтан физикалық және эмоционалдық жағдай бір-бірімен тығыз байланысты.

1. Басыңды төмен түсір, иығыңды шалқайта салбырап, еденге қарап, қайғылы дауыспен: «Мен табысты адаммын, менің қолымнан бәрі келеді . »

2. Содан кейін қолыңызды жоғары көтеріңіз, иекке көтеріліп аспанға қарап, арқаңызды түзеп, сенімді дауыспен айтыңыз: «Мен жеңілгенмін, бәрі дұрыс емес, қолымнан ештене шықпайды . ».

Өзіңді қалай сезіндіңіз? Ми сөздерді түсінбейді екен! Бірақ мимика мен қимылдар мидың субкортексіне (ежелгі лимбиялық жүйе) сигналдар жібереді және біз дененің не беріп жатқанын сезіне бастаймыз.

Енді сіз айырмашылықты сезінгендіктен, «лидер позасында» екі апта бойы күніне кем дегенде екі минут тұрыныз. Үшінші аптада сіз қоршаған әлемнің қалай өзгергенін көресіз!

Әрине, бұл жаһандық өзгерістер үшін жеткіліксіз. Егер сіз өзіңіздің ішкі әлеміңізді басқарғыңыз келсе, сізге қажет:

— физикалық белсенділік (күніне кемінде 30 минут);

— концентрация мен релаксация үшін тыныс алу практикасы..

Әр күн үшін «өзін-өзі көмек» ретінде сіз шағын жаттығуды пайдалана аласыз — мұны кеңседе немесе кез-келген басқа жерде жасау орынды.

4-жаттығу. Ыңғайлы отырыңыз, тыныс алыңыз және тыныс алуыңызға назар аударыңыз. 4 рет тыныштықпен тыныс алыңыз, 4 рет тыныс алуды тоқтатыңыз, 4 рет дем шығарыңыз. Осылайша, есепті 8 есеге дейін арттырыңыз. Өзіңіздің эмоционалды күйіңізді қалпына келтіргеніңізді сезінгенше дейін дем алыңыз.

Біз ішкі мотивтерімізді түсінеміз

Эмоционалды интеллекттің жүрегі — бұл біздің өз мотивациямыз. Қарапайым ереже: егер сіз өзіңіз не қалайтыныңызды білмесеңіз, сіз басқасын (қызметкер, бала, жақын адам) ынталандыра алмайсыз.

Мотивация — бұл сіздің алға жылжуыңызға және ыңғайлы аймағыңыздан тыс жүруге мүмкіндік беретін ішкі қозғалтқыштар. Кейбіреулер Эверестке көтерілуге ​​ынталандырады, басқалары — балерина болу үшін пуэнт аяқ киімінде аяқтарын қанға соқтырады. Сырттан келгеннің бәрі ынталандыру, атышулы «сәбіз», мотивацияға ешқандай қатысы жоқ.

Өз мотивтеріңізді жүзеге асыру үшін сізге маңызды ішкі жұмыс жасау керек. Кейбір адамдар үшін бұл өмір бойғы сапарға айналады.

5-жаттығу. Өз мотивтеріңізді қалай анықтай аласыз? Өзіңізге «Неліктен?» деген сұрақ қойыңыз. Сонымен қатар, кейін 5 рет қайталаңыз. Оған өзіңіз жауап беріңіз. Мысалы: «Мен неге жұмысқа барамын?» Себебі бұл менің дамуым. «Даму мен үшін неге маңызды?» Өзіме дәлелдеу үшін . «Неге өзіме дәлелдеуім керек. » Мен үшін лайықты болу маңызды . «Мен үшін неге лайықты болу маңызды. » Менің мүмкіндігім болады . «Мен үшін неге . маңызды?» Өзімді еркін сезіну және сүйікті ісіммен айналысу үшін.

Осы қарапайым 5 сұрақ пен жауап сіздің іс-әрекеттің терең мотивтерін түсінуге мүмкіндік береді. Айтпақшы, көп нәрсені түсіндіретін тағы бір сұрақ бар: «Мен ақша болмаса да не істер едім?».

Эмпатия — бұл басқалардың эмоциясын байқау және дұрыс бағалау қабілеті. Эмпатия (және оның жетіспеушілігі) бәрінің басынан өткен.

Мүмкін, көбісі осындай жағдайларға тап болған шығар:

• сіз басқа адаммен әр түрлі тілде сөйлесіп жатқан сияқтысыз;
• біреу әдейі (немесе бейсаналық) команданы төмендетеді;
• бәрі көңілді болған кезде сіз өзіңді «көпшіліктің ішінде жалғыз» сезінесіз;
• сіз сүйікті адамды түсіне алмайсыз және оған өз ойыңызды жеткізуге сөз таба алмайсыз.

Эмпатияның 3 деңгейі бар:

1) басқа адамның көзқарасын түсіну;

2) әңгімелесуші бастан кешіп отырған эмоцияны анықтау;

3) осы тұрғыда сәйкес келетін реакцияны таңдау.

6-жаттығу. Сіз эмпатияны қалай дамыта аласыз? Бұл жаттығу үшін сізге серік қажет болады. Бұл сіздің туысыңыз, досыңыз, әріптесіңіз немесе сізге көмектесуге дайын және өз уақытының 20 минутын бөлуге дайын адам болуы мүмкін. Ыңғайлы орынды және тыныш ортаны таңдаңыз. Әңгімелесудің тақырыбын (ауыртпалықты ештеңені талқыламаңыз) және талқылаудың кезектілігін ойластырыңыз.

Әңгімені бастағаннан кейін 5 минуттан кейін өзіңізді әңгімелесушінің орнына қойыңыз. Оны толқытатын барлық нәрсені сезініңіз, ол қандай эмоциялық серпін сезінеді. Назарларыңызды шоғырландырыңыз, әр сезімді есте сақтаңыз.

10 минуттан кейін өзіңізді бақылаушы позицияға ауыстырыңыз. Егер сіз әңгімеге бөлменің жоғарғы бұрышынан қарағандай елестетсеңіз, бұл оңайырақ. Сөздерге деген реакцияларыңыздың қалай өзгергеніне, әңгімелесушіні қаншалықты мұқият тыңдайтындығыңызға назар аударыңыз. Көптеген адамдар бұл қабылдауды күшейтеді дейді: егер бұған дейін оларға сапасыз фильм көрсетілсе, қазір ашық түстер, фокус және айқындық пайда болды.

Бұл жаттығуды аптасына кемінде бір рет қайталаңыз. Эмпатия шеберлігі дамып келеді!

Әлеуметтік дағдылар: керекті сөздерді табу

Кез-келген қарым-қатынас сіз айтқыңыз келетін нәрсе емес, сіз қандай реакция тудырғыңыз келеді.

Сәтті қарым-қатынас жасаудың негізгі ережелері қарапайым:

• байланыстың бірінші кезеңінде қызығушылық пен сенім тудыру;
• тезистеріңізді растаңыз (статистикалық мәліметтермен, сұхбаттасушыға қажетті сенімді мәліметтермен);
• сұхбаттасушының қажеттіліктерін анықтау және ол үшін тиімді шешімдерді ұсыну;
• жаңалықтан қуат алыңыз: жаңа адамдармен танысыңыз, жаңа орындарға барыңыз.

7-жаттығу. Ертең сіз өзіңізді өте маңызды форуммен таныстыруыңыз керек делік. Орындауға тура 31 секунд бар. Таныстырылымға дайындалу үшін келесі әрекеттерді орындаңыз:

• сіз өзіңіз өнер көрсететін бөлмені және онда отырған адамдарды елестетіп көріңіз;
• олардың эмоцияларын сезіп, не қалайтынын түсініп көріңіз;
• өзіңізге сенімді болыңыз;
• презентацияңызды бір сөйлеммен қорытындылаңыз.

Қорытынды

Источник

Эмоционалды? интеллектіні дамыту багдарламасын куру реферат

Эмоционалды интеллекті дамуының алғышарттары

Қ.Жұбанов атындағы АӨМУ

аға оқытушысы, магистр Ж.Н.Кереймаганбетова

Бүгінгі таңда адамдар мен қоғамның салауаттылығы бүкіл өркениетті әлем үшін әлеуметтік сипатқа ие болып отыр. Адам салауатты өмір салты мен денсаулық мәдениетін игермей тұрып, өзін білімділер қатарына жатқыза алмайды. Өйткені әрқайсымыздың денсаулығымыз – бұл жеке байлық қана емес, сондай-ақ еліміздің экономикалық қуатының өсуі үшін де қажетті шарт.

Тұлғаның жаңа психологиялық мүмкіндіктерін қалыптастыруға бағыттау, баланың психикалық дамуы, оны ілгері дамыту, мақсатқа бағдарлай ұйымдастыру, тәрбиелеуді басқару және өзін-өзі тәрбиелеу үрдісін ұйымдастыруға кең өрісті жағдай туғызады.

Гуманистік психология адамды биологиялық емес əлеуметтік тіршілік иесі ретінде қарастырады. Осы көзқарасқа сəйкес адам баласы өзін қоршаған адамдармен, қоғаммен қарымқатынас жасамайынша дами алмайды. Мұндағы тұлғаның қоғаммен байланысы қоршаған ортамен сəйкес жүру емес, өзара қатынаста жəне өзара əрекетте болу мақсатымен жүреді. Дəлірек айтар болсақ, адам баласы – эмоциялық тіршілік иесі, бір адамның эмоциясы келесі адам эмоциясымен іргелесіп өмір сүреді. Осы тұста эмоциялық реакциялардың сəйкестігі мен ортақтығы аясында мəселе туады.

Бұл мəселе бір адамның келесі адаммен диалогқа түсуі барысында шешіледі

Эмоционалды интеллект — адамның өзінің және өзгелердің эмоциясын түсіну және олардың эмоциялық күйіне бейімделу икемділігі.

Интеллект (лат.іntellectus — таным, ұғыну, аңдау) — жеке тұлғаның ақыл-ой қабілеті. Ақыл-ой сезімі адамның таным әрекетімен байланысты. Алғашында бұл термин адам психикасының орынды ойлау функцияларын белгілесе, казіргі кезде оған барлық танымдық үрдістер кіреді.

Интеллект — адамның болмысты тануының негізгі нысаны. Интеллект — ақпаратты мақсатты бағытта қайта өңдеуге, реттеуге, оқуға қабілеттіліктің күрделі жүйелерінің танымдық іс-әрекеті.

Эмоциялық интеллект (ЭИ) дегеніміз өз сезімдері мен өзге адамдардың сезімдерін түсінуге, өзіне мотивация туғызып, өз эмоцияларын да, басқа адамдарға қатысты эмоцияларды да басқара білуге қабілеттілікті білдіреді.

Бұл анықтама академиялық қабілеттерден ерекшеленетін, бірақ оларды толықтыратын және ақыл — ой дамуының коэффициентімен бағаланатын таза танымдық қабілеттерді сипаттайды.

Эмоционалды интеллект идеясы Э.Торндайк, Дж.Гилфорд, Г.Аизенк сияқты авторлар қарастырған әлеуметтік интеллект ұғымынан шықты. ЭИ-тің ашылуын болжаған ең алғашқы жұмыс 1920 ж. Р.Торндайк жүргізген зерттеу болды. Бұл автордың моделі бойынша интеллектуалдық әрекеттердің жалпы негізі «кӛптеген жекелеген факторлардың ӛзара әрекеттестігінде ашылды».

Э.Торндайк алғашқы болып жалпы интеллектінің әлеуметтік интеллект –«басқаларды түсіне білу және қоршағандарға қатысты өзін-өзі дұрыс ұстау немесе ақылмен әрекет ету қабілеті» сияқты бөлігін бөліп көрсетті.

Эмоционалды интеллект ұғымына Х.Гарднер ерекше жақын келді, ол өзінің көптеген интеллект теориясының аясында ішкі тұлғалық және тұлғааралық интеллектіні сипаттады. Оның осы ұғымдар аясына сыйдырған қабілеттерінің ЭИ-ке тікелей қатынасы бар. Мысалы, ішкі тұлғалық интеллектіні ол «өзінің эмоциялық өміріне, өзінің аффектілері мен эмоцияларына апаратын жол: сезімдерді тез ажырата білу, оларды атай білу, таңбалық кодтарға айналдыра білу және өз мінез-құлқын түсіну мен басқару үшін құрал ретінде пайдалана білу қабілеті» деп түсіндірді.

Эмоционалды интеллектінінің ғылыми психологиядағы алғашқы және анағұрлым танымал моделін 1990 жылы Питер Сэловей мен Джон Мэйер ұсынды, олар «эмоциялық интеллект» терминіне анықтама берген алғашқы зерттеу жұмыстарын жариялады, сондай-ақ, оны өлшеу әдістемесін ұсынды (EQ). Бұл модельдің алғашқы нұсқасы 1990 жылы ұсынылған болатын.

Олар эмоционалды интеллектіні «өзінің және басқалардың сезімдері мен эмоцияларын қадағалай білу, оларды ажырата білу және осы ақпаратты ойлау мен әректтерді бағыттау үшін қолдана білу қабілеті» ретінде анықтады. 1997 жылдан бастап қана эмоциялық интеллектіні эксперименталды зерттеу басталды. Арнайы тренингтер мен дамыту топтары жанұялық климатты, тұлға аралық қарымқатынасты реттей бастады, яғни эмоциялық интеллект іс жүзінде нəтиже бере бастады. Эмоциялық интеллект деңгейі жоғары тұлғалар өз жəне өзгенің эмоциясын түсінетін, эмпатияға бейім, қарым-қатынаста эмоцияны басқара алатын болғандықтан əлеуметте адаптацияланған əрі мақсаттарына жете алатын индивид ретінде көрінеді. Ата-ана тəрбиесінде эмоциялық интеллектінің алатын орнының маңызды тұстарын жəне бала дамуында эмоциялық интеллектінің рөлін зерттеу арқылы отбасындағы психологиялық жағдайды позитивті өзгерту біздердің маңызды мақсаттарымыздың бірі.

Қазіргі зерттеулердің бір сыпырасы эмоция мен интеллект арасындағы өзара байланысты зерттеуге бағытталған. «Эмоциялық интеллект» психологиядағы жаңа бағыттардың біріне кіреді.

Г. Гарднер мен П. Сэловей ұсынған эмоциялық интеллект ұғымы мыналарды қамтиды:

1) өзіндік эмоцияларды тану,

2) эмоцияларды басқара алу,

3) өзіндік мотивация,

4) өзге адамдардың эмоциясын тани білу.

1. Эмоциялардың идентификациясы. Эмоцияларды қабылдау (яғни эмоциялардың бар екендігін байқай білу қабілеті), оларды идентификациялау, бара бар білдіру, шынайы эмоциялар мен олардың жасандылығын ажырата білу сияқты өзара байланысты бірқатар қабілеттерден тұрады.

2. Эмоцияларды ойлау мен іс-әрекеттің нәтижелілігін арттыру үшін қолдану.

Эмоцияларды зейінді маңызды оқиғаларға бағыттау үшін қолдану, міндеттерді шешуге мүмкіндік туғызатын эмоциялар туғызу (мысалы, жақсы көңіл-күйді шығармашылық идеялар туғызу үшін қолдану), көңіл-күйдің толқуын мәселені әр түрлі тұрғыдан талдау құралы ретінде қолдану қабілетінен тұрады.

3. Эмоцияларды түсіну. Эмоциялар кешенін, эмоциялар арасындағы байланыстарды, бір эмоциядан екіншісіне ӛтуді, эмоциялардың себептерін, эмоциялар туралы вербальды ақпаратты түсіну қабілеті.

4. Эмоцияларды басқару. Эмоцияларды қадағалау, жағымсыз эмоциялардың қарқындылығын тӛмендету, өз эмоцияларын, оның ішінде жағымсыздарын да ұғыну қабілеті, эмоциялық тұрғыда артылған мәселелерді олармен байланысты жағымсыз эмоцияларды басып-жаншымай шешуге қабілеттілік. Тұлғалық өсуге және тұлғааралық қатынастарды жақсартуға мүмкіндік туғызады.

Р.Бар-Онның моделі ЭИ ұғымына өте кең түсінік береді. Ол ЭИ-ні адамның әр түрлі өмірлік ситуацияларды табысты жеңіп шығуына мүмкіндік беретін барлық когнитивті емес қабілеттер, білімдер мен құзыреттілік ретінде анықтайды. Р.Бар-Он ЭИ-нің бес компонентімен теңдестіруге болатын құзыреттіліктің бес сферасын бөліп кӛрсетті; бұл компоненттердің әрқайсысы бірнеше субкомпоненттерден тұрады:

1. Өзін тану: өз эмоцияларын ұғыну, өзіне деген сенімділік, өзін-өзі құрметтеу, өзін-өзі өзектілендіру, тәуелсіз болу.

2. Тұлғааралық қарым-қатынас дағдылары: эмпатия, тұлғааралық өзара қатынастар, әлеуметтік жауапкершілік.

3. Бейімделуге қабілеттілік: мәселені шешу, шынайылықпен байланыс, икемділік.

4. Стрестік ситуацияларды басқару: стреске тұрақтылық, импульсивтілікті қадағалау.

5. Басым көңіл-күй: бақыт, оптимизм.

Р.Бар-Он эмоциялық интеллектіні өлшеуге арналған, EQ деп аталатын сауалнама құрастырды. Бұл сауалнама жоғарыда аталған субкомпоненттерге сәйкес келетін 15 шкаладан тұрады. Ұсынылған модельге негіз болып дәл осы компоненттерді бөліп кӛрсетудің дұрыстығын растайтын қандай да бір эмпирикалық мәліметтер емес, автордың кәсіби тәжірибесі мен әдебиеттерді талдау табылатындығын атап кеткен жөн.

Эмоционалды интеллектінінің мүмкіндіктерін дамыту мәселесі ғылымда пікір талас тудырып отыр. Сонымен бірге эмоционалды білімдер мен дағдыларды арнайы оқыту үрдісінде қабылдауға болады деген түсінік бар. Қазіргі кезеңде ЭИ биологиялық және әлеуметтік алғышарттары негізделетін «эмоционалды білім» үшін ғылыми негізде талдау жасау қажет. Жүргізілген зерттеулердің нәтижесі кӛрсеткендей ЭИ қабілеттерін дамыту үшін биологиялық алғышарттардың негізінде темпераменттің қасиеттері және мидың ассиметриясын функционалдайтын туылғаннан берілетін айырмашылықтар жатыр. ЭИ әлеуметтік алғышарттары ең алдымен отбасылық ортада қалыптасады. Олар ерлі зайыптылардың арасындағы қатынастармен, ата-ананың баланың ішкі өміріне назар аударуымен, жағымды Мен бейнесі мен ӛзін ӛзі дұрыс бағалауды қалыптастырумен, ӛзін ӛзі бақылауды дамытумен, эмоционалды ақпараттарды дұрыс талдай алумен, баланың мінез-құлық ерекшелігіне көңіл бөлумен және тәрбиелеу стратегиясымен сипатталады.

Шетел психологтарының зерттеулеріне сүйене отырып, ЭИ бұл адам өмірінің барысында оның деңгейі мен өзіндік жеке-дара ерекшеліктеріне негіз болатын бірқатар факторлардың ықпалымен қалыптасатын психологиялық құрылым деген қорытынды жасауға болады. Әйтсе де, әр түрлі авторлардың осыған байланысты көзқарастары жарым-жартылай ғана ұштасады, көпшілігі нақты тұжырымдалмаған, кейде ЭИ ұғымы тым кең түсіндіріледі. ЭИ-нің тұтас психологиялық теориясын құру әлі алда тұрған мәселе. Өйткені, ЭИ-нің оқудағы маңыздылығын кӛрсететін сенімді эмпирикалық дәлелдер әзірге жоқ, бірақ осы саладағы ізденістерді жалғастыру қажет.

1. Андреева И . Н . Эмоциональный интеллект: исследование феномена // Вопросы психологии 2006 . № 3 . С . 78 — 86 .

2. Андреева И . Н . Предпосылки развития эмоционального интеллекта // Вопросы психологии 2007 . № 5 . С . 57 — 65 .

3. Нгуен М.А. Психологические предпосылки возникновение эмоционального интеллекта в старшем дошкольном возрасте // Культурно-историческая психология. – – №3. – С. 46-51.

4. Нгуен М.А. Развитие эмоционального интеллекта // Ребенок в детском саду. – № 5.– С. 80-87.

5. Орме Г. Эмоциональное мышление как инструмент достижения успеха. – М.: КСП+, 5 Либин А.В. Дифференциальная психология: На пересечении европейских, российских и американских традиций. – М.: Смысл; PerSe, 2000.

Источник