Балада сезім мен эмоцияны дамуы

Эмоция. эмоцияның дамуы және қалыптасуы

«Эмоция» ұғымының төркіні — «емовера» деген латын сезінен, «эмоцион» дейтін француз сөзінен шыққан. Қазақша мәні — тітіркендіру, толқу. Бұл — жан дүние-сінің сыртқы және ішкі әсерлер салдарынан ызалану, қаһарлану, қорқу мен шаттану сияқты жағдайларынық көрініс беруі.

Адам өміріндегі эмоциялардың орны аса маңызды. Адамның эмоционалды өмірінің мәні әр алуан түрлі. Эмоциялар әр түрлі жағдайларда, іс-әрекет үрдісінде, ондағы нақты жетістіктерге бағалаушы қатынасты анықтайды. Өнер туындыларын қабылдауда, басқа адамдармен қарым-қатынаста пайда болатын ойлардың нәтижесінде тұлғаның даму үрдісінде адамның эмоционалды тәжірибесі өзгеріп, толықтырылып отырады. Эмоциялар бұған қоса адамдардың қарым-қатынастары реттеуші рөлінде көрінгендіктен, психологияда эмоцияларға психологтар көп көңіл бөліп, кеңінен қарастыруда. Бүкіл әлем психологтары адамның эмоционалды аймағының дамуына көңіл аударуда.

Психологтар, эмоциялар өндірісте, отбасында, өнерде, педагогика мен клиникада, шығармашылықта және адамның рухани дағдарыстарында, яғни адамның барлық іс-әрекетіне қатысады деп есептейді. Адамдардың эмоцияларының негізінің зерттелуі психологиялық-педагогикалық тұрғыда маңызды, өйткені өсіп келе жатқан ұрпақтың тәрбиесі балаларға тек білімдердің, іскерліктер мен дағдылардың нақты жүйесін оқытуды ғана емес, сонымен қатар, олардың айналасындағы ақиқатқа жэне адамдарға нақты эмоционалды қатынасты қалыптастыруды болжайды.

В.К. Вилюнас эмоцияларды жеке үрдістер ретінде емес, тұлғаның бүтіндей қызмет етуінің көрінуі ретінде қарастырды. Автордың ойынша эмоционалды құбылыстың құрылымы бір жағынан — қандай да бір бейнелеуші мазмұннан, екінші жағынан — эмоционалды күйзелістің өзінен тұрады деп есептеген.

Эмоциялардың теориялық мэселелеріне Л.С.Выготский көп көңіл бөлген. Ол эмоцияларды ойлаудың субъектінің сезімдік-заттық іс-әрекетімен байланысының ішкі, психологиялық механизмі ретінде қарастырды. Олар ағзаның енжар күйі емес оны белсенділікке ынталандырып, оның қоршаған ортамен өзара қатынасын оятады және реттейді.

П.Я.Якобсон өз уақытында сезімдер, көніл-күй, аффектілер мен эмоциялар сияқты эмоционалды үрдістерді эмоционалды өмірмен байланыстырды. Адамда нақты заттардың немесе құбылыстардың шеңберіне арналган эмоционалды қатынас сезімі ең негізгі сьңары болып табылады.

А.Г.Ковалев сезімдерге жеке түлганың нақты заттық бағдарға ие тұрақты қатынастарын, яғни махаббат жэне жек көруді, сыйластықты қарастырды. Сезім-тұрақты құрылым немесе тұлға қасиеті, ал эмоция — сезімнің көрінетін үрдісі. Сонымен, сезімдер — нақты жағдайлардың жалпылану нэтижесі ретінде онтогенезде қалыптасатын эмоциялардың дамуының жоғары нәтижесі.

Өмір сүру барысында адамның эмоциялары мен сезімдері күрделеніп және жіктеліп дамудың ұзақ жолынан өтеді. Адамның эмоционалды аймағында төмендегідей негізгі жағымды өзгерістер болады:

а) жақсы мен жаманға барабар эмоционалды реакциялардың пайда болуы;

ә) жаманға мойынсынбауы;

Эмоциялардың дамуы субъектінің іс-әрекетінің мазмұны мен құрылымы, оның қоршаған адамдармен езара қатынастарының сипатына, оның нақты қоғамдық құндылықтар мен талаптарды меңгеруіне, мінез-құлықтың ережелерін меңгеруіне байланысты.

А.Н. Леонтьев, Л.И. Божович эмоциялардың дамуы мінез-құлық мотивтерінің дамуымен, баланың жаңа қажеттіліктерімен қызығушылықтарының пайда болуымен тығыз байланысты екендігін көрсетеді. Сонымен авторлар өздерінің зерттеулерінде мінез-құлықтың жаңа мотивтерінің қалыптасу барысында баланың эмоционалды көріністерінің сипаты біршама өзгереді деген қорытындыға келді.

Эмоциялар психикалық үрдістермен, атап айтқанда, ойлаумен, еспен, қабылдаумен, киялмен т.б. тығыз байланысты. Адамның ойлауы эмоционалды компоненттерді қамтиды. Алайда, психологтар интеллектуалды жэне эмоционалды аймақты бөліп қарастыруда.

Соңғы жылдарда эмоциялардың саласына қатысты білімдер ұдайы өсуде. Бұл білімдер эр түрлі мамандықтардан алынуда, өйткені эмоция пәнаралық мәселелердің бірі болып табылады. Әлеуметтік психологияның өкілдері эмоцияларды вербальды емес қарым-қатынас ретінде зерттеді. Тұлға психологиясы эмоциялардың басқа мотивациялы құрылымдармен байланыса алатын жолдарын көрсетіп, аффектілі күйлердің тұлғаның қызмет етуімен байланысы жайлы біздің білімдерімізді толықтыра түсті. Сонымен бұл мәселе психологияда бүгінгі күні кеңінен жан-жақты қаралып жатыр деуге болады, бірақ қазіргі кезеңцегі біздің қоғамымызды әлеуметтік-саяси және экономикалық қарым-қатынастардың өзгеруімен байланысты эмоция мәселесін кең тұрғыда зерттелудің қажеттілігі талап етілуде

Күрделі эмоциялар. Күрделі эмоциялардың бірі — көңіл. Кейпіне қарап адамдарды шат, жайдары, жылы жүзді, ақжарқын, не көңілге кірбің кіру, ызалы, түсі суық т.б. деп ажыратады. Адамның көңіліне айналасын қоршаған дүние әсер етіп отырады. Егер оның қызметі жақсы жүріп жатса, ұжымы ынтымақты болса, отбасы жағдайы жарасымды болса, көңілі де көтеріңкі болады. Көңілге адамның денсаулық жағдайы, жүйке жүйелерінің ерекшеліктері де әсер етеді. Өмір-тіршілігі үшін елеулі маңызы бар оқиға да адамның көңіліне үлкен із қалдырады. Мәселен, адам көптен айналысып жүрген ісі оңға басса, немесе бір нәрсеге қолы жетсе (жоғары оқу орнын бітіру, диссертация қорғау т.б.), шат-шадыман күйге түседі. Керісінше, ол ылғи да сәтсіздікке ұшырай берсе, көздеген мақсатына жете алмаса, жанын қоярға жер таба алмай қиналады. Мұндайда қабағы қатыңқы, ренішті күйде жүреді. Сондықтан да «Көңілсізден күлкі шықпас», «Адам көңілден азады» деген мақалдар тегіннен-тегін айтылмаған. Ерік-жігері күшті, рухани өмірінің мазмүны бай адамдар, тіпті ауыр жағдайларда да көңілді жүреді. Оптимистік, жарқын болашаққа сену, қиыншылыққа мойымау ерік-жігері күшті, қажырлы адамдардың басты қасиеті. Адам өз көңілінің қожасы болу керек екендігін олар іс жүзінде көрсете білуі тиіс. Осы айтылғандардан өмір сүруге қолайсыз кездерде де көңілді ыркына жібермеуге болатындығы, көңілдің тұрақты болуы жүмыс қабілетін арттыруға, адамның жекс қасисетінің жақсы сапаларына байланысты екені жақсы аңғарылады. Өз көціліне меңгере білу — мүғалім үшін аса қажетгі сипат. Төмснгі сынып оқушыларының мүғалімінің қасы мен қабағына қарап отыратыны белгілі. Егер мүғалім көңілсіз кірбің болса, оқушылардың оқу материалдарын меңгерулеріне қолайсыз әсер етеді. Эмоцияның бір түрі — аффекттер. Аффекттер дегеніміз қысқа уақытқа созылса да, бұрқ етіп қатты көрінетін эмоцияның түрі. Аффекттер кейде адамның бүкіл психикалық кейпін бұзып, мәнерлі қозғалыстарға толы, ерік күшінің әлсіреу жағдайында етед. М. Ю. Лермонтов бір адамның басынан байқалған аффектіні былайша суреттейді:

Орынсыз жан таласын кейде бекер,

Сонан соң әлім кетіп жерге қүлап,

Еңіреп егіл-тегіл, жаттым сұлап.

Кеміріп жердің дымқыл топырағын,

Шықтай қып жерге төктім жасты-ай бұлақ.

Аффект кезінде адамның «есі шығып» кетпейді. Дені сау адамдарда болатын аффекттерді адамның жеке басының кемшілігі деп түсіну керек. Бұл — адамның өзін меңгере алмауы, ерік тәрбиесінің кемістігі. Ерік-жігері күшті адам мүндай ұшқалақтыққа, лепірмелікке бармайды. Ондай адам не істесе де ойланып істейді. «Ар-ісі ақылға ермек, бойды жеңбек, өнерсіздің қылығы өле көрмек», деп Абай дұрыс айтқан.

Дені сау адамдардың аффектісінен психикасы ауруға шалдыққан адамдардың аффекттерін (патологиялық аффекттер) ажырату қажет. Мұндай аффекттер ми қабығы мен қабық асты орталықтарының байланысы бұзылғандықтан, екінші сигнал жүйесінің реттеушілік рөлі кемігендіктен болады. Аффекттерді тәрбиелеу адамның жеке басын тәрбиелеумен тығыз байланысты мәселе.

Құмарлық — адамның ойы мен әрекетінің негізгі бағытына із қалдыратын күшті, терец, тұрақты эмоция. Құмарлық өзінің қоғамдық мәнімен бағаланады. Егер ғылым мен өнерге, еңбекке құмарлықты ұнамды десек, дүние құмарлық, бақ құмарлық, ойын құмарлықты ұнамсыз құмарлық дейміз. «Құмарлық кісіге жүк артады, міндеттілік туғызады, міндет борышты етеді, бұлар еңбекке жүктейді, ецбек ғылым мен өнерге ашылған жол, — деп Абай адамға қажетгі құмарлықтың психологиялық табиғатын көрсеткен. А.С. Пушкин.

Балалардың қарапайым эмоциялары туған күнінен бастап-ақ
көрінеді. Бала есейген сайын эмоциялар біртіндеп дами түседі. Мәселен, екі жарым жасар бала қол-аяғы байлаулы адамның суретін көргенде, оған жаны аіыып жылаған. Төрт жасар бала анасы кітаптан иттің кірпіпі ұстап алайын деп түрған жерін оқығанда қатты күйзелген. Төрт-бес жасар балаларда оғары сезімдердің (моральдық, эстетикалық) элементтері кездеседі. Мәселен, осы
жастагы баладан: «біреудің нәрсесін сұраусыз алуға бола ма?» десең,
«Сұраусыз алсаң, ұры атанып ұсталасың, жаза тартасың» — деп жауап
береді.

Мектеп жасына дейінгі балалардың ой-өрісі тайыз, өмір тәжірибесі жеткіліксіз, түрлі психикалық кұбылыстары, әсіресе, ерік-жігері дамып жетілмеген. Осы жағдай оның эмоциясына да тән. Мектеп жасына дейінгі балалар эмоциясының басты ерекшелігі — тұрақсыз, тұрлаусыз, нақтылы да мәнерлі қозғалыстарға толы келетіндігі.

Мектепке түсу бала сезімдерін жүйелі, жоспарлы түрде тәрбиелеудің негізгі жолы болып табылады. Төменгі сынып оқушылары да (әсіресе, бірінші, екінші сыныптағылар) аса сезімтал, эмоциялы келеді. Бұл балалар сергек те жайдары, ақ көңіл де сенгіш, аңқау да, әділ болып келеді. Олар кез-келген нәрсенің бәріне таңырқап, қызықтайды және өзінің қатынасын белсенділікпен білдіріп отырады. Бала сабақ үстінде де бірқалыпты отыра алмайды. Өйткені өзіне ие бола алмай, сезімінің жетегіне еріп кетеді. Мәселен, бірінші сынып оқушыларының арасынан сабақ үстінде қатты дауыспен күлетін, не жылап жіберетін оқушыларды кездестіруге болады. Бұлар жүйкесі қозғыш, өздерін ұстай алмайтын балалар.

Сыныбы жоғарылап, есейген сайын оқушы мүндай қылықтарынан арыла бастайды. Мүғалімнің ерік-жігер тәрбиесін қосарластыра жүргізуі оқушыларға көп көмек көрсетеді. Осы жастағыларда бірінің істегенін екіншісі де істегісі келетін бір қасиет бар. Мәселен, біреу күлсе, оған қосылып қалғандары да күледі, біреу сөйлесе, қалғандары да оған қосылады. Бірінші сынып оқушыларының сезімдері, көбінесе тікелей қажеттеріне байланысты туып отырады. Жылау, күлу, қамығу, ұялу — бәрі де олардың қажеттерінің өтелу-өтелмеуінен туатын эмоциялар. Мұндай жағдайда оны ақылмен иландыру қиын. Мүмкіндігінше болашақ қажетінің өтелу жағын ойластыру керек. Бүл жай оқу процесін балалардың сезіміне тікелей әсер ететіндей етіп ұйымдастыру қажеттігін еске салады.

Мектепте баланың жоғары сезімдері одан әрі дами түседі. Әрине, баланың жоғары сезімдерінің негізі мектепке дейінгі тәрбиеде қаланады. Осы кезде балада біреуді жақсы көруі (көбінесе, ол өзін жақсы көрген адамды ұнатады), тіл алғыштығы, біреудің айтқанын тыңдағыштығы байқалады. Бала жақсы адамдардай болғысы келеді. Мәселен, космонавтарға еліктеп, солардай болсам екен деу — кез-келген баланың арманы.

Үшінші, төртінші сынып оқушыларының сезімдері бірте-бірте күрделене түседі, олар көңіл күйін бірқалыпты етіп ұстауға үйренеді

Источник

Эмоциялар мен сезімдердің айырмашылығы неде?

Мазмұны:

The эмоция мен сезім арасындағы айырмашылық, адамдардың күнделікті тілінде де, ғылыми тілде де жиі кездесетін екі терминнен туындайтын пікірталас, өйткені олардың анықтамалары біреуін немесе екіншісін ажырату кезінде көптеген шатасуларды тудырады.

1991 жылдың өзінде психолог Ричард. С.Лазарус эмоциялар шеңберінде сезім ұғымын қамтыған теория ұсынды.

Бұл теорияда Лазар сезім мен эмоцияны бір-бірімен байланысты екі ұғым ретінде қарастырды, ол үшін сезім өзінің анықтамасында сезімді қамтыды. Сонымен, Лазарға деген сезім — бұл эмоцияның, субъективті тәжірибенің танымдық немесе субъективті компоненті.

Бұл мақалада мен алдымен эмоция деген не екенін және қысқаша, бар әр түрлі алғашқы эмоциялар туралы, кейінірек мен сезім ұғымы мен екеуінің арасындағы айырмашылықтарды түсіндіремін.

Эмоциялар мен сезімдер дегеніміз не?

Эмоцияның анықтамасы

Эмоциялар дегеніміз — бұл көп өлшемді процестің нәтижесінде пайда болатын әсер:

• Психофизиологиялық: физиологиялық белсенділіктің өзгеруі.
• Мінез-құлық: әрекетке дайындық немесе мінез-құлықты жұмылдыру.
• Танымдық: жағдайларды талдау және жеке тұлғаның жеке тарихына негізделген оларды субъективті түсіндіру.

Эмоционалды күй — бұл гормондар мен нейротрансмиттерлердің бөлінуінің салдары, содан кейін бұл эмоцияларды сезімге айналдырады. Тітіркендіргіштерге жауап мидың туа біткен механизмдерінен (бұл алғашқы эмоциялар) және жеке тұлғаның бүкіл өмірі бойына үйренетін мінез-құлық репертуарларынан (екінші кезектегі эмоциялар) шығады.

Эмоциялардың қалыптасуына қатысатын ең маңызды нейротрансмиттерлер: допамин, серотонин, норадреналин, кортизол және окситоцин. Ми гормондар мен нейротрансмиттерлерді сезімге айналдыруға жауапты.

Эмоция ешқашан жақсы немесе жаман болмайтынын өте айқын білу керек. Барлығының эволюциялық бастауы бар, сондықтан бұл организмнің жеке тұлғаның өмір сүруі үшін түрлі тітіркендіргіштерге реакциясы.

Эмоция вербальды емес қарым-қатынаста да әмбебап түрде көрінеді. Мимика әмбебап және сол сәтте сезілетін эмоцияны бейнелейді.

Эмоциялардың функциялары

• Адаптивті функция: олар жеке адамды іс-әрекетке дайындайды. Бұл функцияны алдымен Дарвин көрсетті, ол эмоцияны әр нақты жағдайда сәйкес мінез-құлықты жеңілдету функциясымен қарады.
• Әлеуметтік: біздің көңіл-күйімізді хабарлау.
• Мотивациялық: олар дәлелді мінез-құлықты жеңілдетеді.

Негізгі негізгі немесе негізгі эмоциялар

Негізгі эмоциялар — бұл кез-келген адам өмірде бастан кешірген сезімдер. Бұлар:

• Сюрприз: Сюрприз барлаудың адаптивті қызметін атқарады. Бұл назар аударуды жеңілдетеді, оны шоғырландырады және роман жағдайына деген ізденіс пен қызығушылықты қалыптастырады. Сонымен қатар, танымдық процестер мен ресурстар тосын жағдайға қарай белсендіріледі.
• Жексұрын: Бұл эмоция қабылдамаудың адаптивті қызметін атқарады. Осы эмоцияның арқасында біздің денсаулығымызға жағымсыз немесе ықтимал зиянды тітіркендіргіштер әсерінен құтылу немесе болдырмау жауаптары пайда болады. Сонымен қатар, сау және гигиеналық әдеттер насихатталады.
• Қуаныш: оның адаптивті функциясы аффилиирлеу болып табылады. Бұл эмоция біздің ләззат алу қабілетімізді арттырады, өзіне де, айналасындағыларға да оң көзқарас қалыптастырады. Когнитивті деңгейде ол есте сақтау мен оқу үдерістерін жақсартады.
• Қорқыныш: оның адаптивті функциясы — қорғау. Бұл эмоция біз үшін қауіпті жағдайлардан қашып құтылуға көмектеседі. Ол зейінді бірінші кезекте жылдам реакцияны жеңілдететін қорқынышты тітіркендіргішке аударады. Ақырында, ол қорқыныш тудырмайтын жағдайға қарағанда әлдеқайда тез және қарқынды жауаптар беруге мүмкіндік беретін үлкен энергияны жұмылдырады.
• Бару: оның адаптивті функциясы өзін-өзі қорғау болып табылады. Ашулану біз үшін қауіпті нәрсеге өзін-өзі қорғау реакцияларында қажет энергияны жұмылдыруды күшейтеді. Біздің мақсатымызға немесе мақсатымызға жетуге кедергі болатын, көңілсіздік тудыратын кедергілерді жою.
• Мұң: Бұл эмоция реинтеграцияның адаптивті қызметін атқарады. Бұл эмоциямен оның артықшылықтарын елестету қиын сияқты. Алайда, бұл эмоция бізге басқа адамдармен, әсіресе бізбен бірдей эмоционалды жағдайда болатын адамдармен келісімді арттыруға көмектеседі. Қайғылы күйде біздің жалпы белсенділіктің әдеттегі ырғағы төмендейді, осылайша өмірдің басқа жақтарына көп көңіл бөле аламыз, бұл қалыпты белсенділік жағдайында біз олар туралы ойлауды тоқтатпайтын едік.

Сонымен қатар, бұл бізге басқа адамдардан көмек сұрауға көмектеседі. Бұл эмоцияны сезініп отырған адамда да, көмек сұрау алғандарда да эмпатия мен альтруизмнің пайда болуына ықпал етеді.

Сезімнің анықтамасы

Сезім — эмоцияның субъективті тәжірибесі. 1992 жылы Карлсон мен Хэтфилд суреттегендей, көңіл-күй дегеніміз — субъект жағдайға тап болған сайын қоятын сәттік бағалау. Яғни, сезім инстинктивтік және қысқа эмоцияның жиынтығы, сол эмоциядан ұтымды жолмен алатын ойымызбен бірге болар еді.

Ойлау, сана және оның сүзгілері арқылы сезім осылай жасалады. Сонымен қатар, бұл ой сезімді тамақтандыруы немесе қолдауы мүмкін, уақыт өте келе оны төзімді етеді.

Әр эмоцияны тамақтандыруға күші бар сияқты, ой осы эмоцияларды басқаруға күш салады және егер ол жағымсыз болса, эмоцияны тамақтандырудан аулақ болады.

Бұл дайындықты қажет ететін процесс, өйткені эмоцияны басқару, әсіресе оны тоқтату оңай үйренетін нәрсе емес, бұл ұзақ оқу процесін қамтитын нәрсе.

Балалық шақтағы сезім

Балалық шақ — бұл сезімді дамытуда үлкен маңызы бар кезең.

Ата-аналармен қарым-қатынаста өзін қалай ұстауды қалау және білуге ​​негіз болады. Егер ата-аналар мен балалар арасындағы эмоционалдық байланыстар оң нәтиже берсе, ересек жаста бұл балалар өздеріне деген сенімділік сезімімен келеді.

Ерте кезден бастап жұмыс істеген отбасылық байланыстар жасөспірімдер мен ересектер кезеңінде сүйіспеншілікке, құрметтеуге және үйлесімді өмір сүруге қабілетті тұлғаны тәрбиелейді және қалыптастырады.

Егер біз өз сезімдерімізді білдірмегенде немесе оны орынсыз жасасақ, біздің проблемалар көбейеді, тіпті денсаулығымызға айтарлықтай әсер етуі мүмкін.

Сезімнің ұзақтығы

Сезімнің ұзақтығы когнитивті және физиологиялық сияқты әр түрлі факторларға байланысты. Ол физиологиялық деңгейде мидың маңдай бөлігінде орналасқан неокортексте (рационалды ми) пайда болады.

Сезімдер іс-әрекетке дайын болуды күшейтсе де, олар мінез-құлық емес. Яғни, ашуланған немесе ашуланған және агрессивті мінез-құлық болмауы мүмкін.

Сезімнің кейбір мысалдары — сүйіспеншілік, қызғаныш, азап шегу немесе азап шегу. Біз бұған дейін айтқанымыздай және сіз осы мысалдарды келтіре отырып елестете аласыз, шынымен де сезімдер әдетте ұзақ уақытқа созылады.

Эмпатияны дамыту адамдарға басқа адамдардың сезімдерін түсінуге мүмкіндік береді.

Эмоция мен сезім арасындағы айырмашылық

Эмоция мен сезімнің арасындағы айырмашылықтарға қатысты португалдық невропатолог Антонио Дамасио эмоциядан сезімге ауысатын процестің анықтамасын жасады, онда екеуінің де сипаттамалық айырмашылығы айқын көрінеді:

«Эмоцияны сезінгенде, мысалы, қорқыныш эмоциясында автоматты реакцияны тудыратын қабілет бар. Және бұл реакция, әрине, мида басталады, бірақ содан кейін ол денеде нақты денеде немесе дененің ішкі имитациясында көрінеді. Содан кейін біз нақты реакцияны сол реакциялармен және реакцияны тудырған объектімен байланысты әр түрлі идеялармен жобалауға мүмкіндігіміз бар. Біз бәрін сезінген кезде қабылдаған кезде ».

Эмоциялар адамның өмірі басталғаннан бастап, ескерту жүйесі ретінде жұмыс істейді. Осылайша, нәресте аштық кезінде, мейірімділікті қалағанда немесе басқа күтімді талап еткенде жылай отырып көрінеді.

Ересек кездің өзінде эмоциялар біздің назарымызды маңызды өзгерістерге бағыттау арқылы ойлауды қалыптастыра және жетілдіре бастайды.

Ойдың арқасында, мысалы, біз өзімізді қалай сұраймыз, бұл адам өзін қалай сезінеді? Бұл бізге сезім мен оның сипаттамаларына нақты уақыт режимінде қарауға мүмкіндік береді.

Сондай-ақ, бұл ақыл-ойдың эмоционалды сценарийін құру арқылы болашақ жағдайда сезімдерді алдын-ала білуге ​​көмектеседі, осылайша осы жағдайлардан туындайтын сезімдерді болжай отырып, өз мінез-құлқымызды дұрыс шеше аламыз.

Негізгі айырмашылықтар

Әрі қарай, мен эмоция мен сезім арасындағы кейбір айырмашылықтарды егжей-тегжейлі айтып өтемін:

• Эмоциялар өте қарқынды процестер, бірақ сонымен бірге өте қысқа. Эмоцияның қысқа болуының өзі сіздің эмоционалды тәжірибеңіздің (яғни сезімнің) дәл сондай қысқа екенін білдірмейді. Сезім — бұл эмоцияның нәтижесі, әдетте эмоцияның ұзаққа созылатын субъективті аффективті көңіл-күйі. Біздің санамыз оны ойлауға уақыт жұмсаған соңғысы жалғасады.
• Сезім, демек, біз әр эмоцияға беретін ұтымды жауап, біздің бұрынғы эмоцияларымызды іргелі фактор ретінде қабылдай отырып, әр сезімнің алдында туындайтын субъективті интерпретациямыз. Яғни, бір эмоция әр адамға және оның беретін субъективті мағынасына байланысты әр түрлі сезімдерді тудыруы мүмкін.
• Эмоциялар, бұған дейін түсіндіргенімдей, әртүрлі қоздырғыштарда болатын психофизиологиялық реакциялар. Сезім — бұл эмоцияны саналы бағалау реакциясы.
• Эмоция мен сезімнің тағы бір маңызды айырмашылығы — эмоцияны бейсаналық түрде жасауға болады, ал сезімде әрдайым саналы процесс қатысады. Бұл сезімді біздің ойларымыз арқылы реттеуге болады. Сезім ретінде қабылданбаған эмоциялар бейсаналық күйде қалады, дегенмен, олар біздің мінез-құлқымызға әсер етуі мүмкін.
• Сезімді білетін адам өзінің көңіл күйіне, жоғарыда айтып өткенімдей, оны көбейтуге, сақтауға немесе сөндіруге қол жеткізе алады. Бұл бейсаналық болып табылатын эмоциялармен болмайды.
• Сезім эмоциядан интеллектуалды және рационалды элементтердің көп болуымен ерекшеленеді. Сезімде қазірдің өзінде түсіну және түсіну ниеті бар рефлексия бар.
• Сезімді эмоциялардың күрделі араласуы тудыруы мүмкін. Яғни, сіз бір уақытта бір адамға деген ашу мен сүйіспеншілікті сезіне аласыз.

Біздің эмоцияларымыз бен сезімдерімізді түсінуге тырысу үшін біздің ойларымызды қолдану өте пайдалы, бірақ жағымсыз, бірақ әсіресе жағымсыз. Мұны істеу үшін, біз басқа адамға түсіндіру үшін сезімдерімізді білдіруіміз керек және ол біздің орнымызға өзін барынша эмпатикалық және объективті түрде қоя алады.

Егер сіз өзіңіздің сезіміңіз туралы біреумен сөйлескіңіз келсе, онда біз өзімізді қалай сезінетінімізді және сол сезімнің дәрежесі туралы мүмкіндігінше нақты болған жөн.

Сонымен қатар, біз барынша сезінуге тырысқан іс-әрекетті немесе оқиғаны нақтылау кезінде мүмкіндігінше нақты болуымыз керек және басқа адамға тікелей айып тағылып жатқанын сездірмеуіміз керек.

Ақырында, мен инстинктивті және қысқа мерзімді эмоция, ойлау арқылы, сезімге айналатын процестің мысалын келтіргім келеді.

Бұл махаббат туралы. Бұл таңқаларлық және қуанышты эмоциялардан басталуы мүмкін, бұл біреудің назарын бізге біраз уақыт аударады.

Бұл ынталандыру сөнген кезде, біздің лимбиялық жүйеміз тітіркендіргіштің жоқтығын хабарлайды және сана оның жоқ екенін түсінеді. Сіз романтикалық махаббатқа барғанда, бұл сезім ұзақ уақытқа созылады.

Источник